Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

Patron

Czcionka:

Maria Dąbrowska    

1.Życie  (06.10.1889 - 19.05.1965) 

 
Maria Dąbrowska, z domu Szumska, urodziła się 6 października 1889 roku w Russowie pod Kaliszem. Zmarła 19 maja 1965 roku w Warszawie. Była powieściopisarką, eseistką, dramatopisarką, a także tłumaczką literatury angielskiej, rosyjskiej i duńskiej. Została pięciokrotnie nominowana do literackiej nagrody Nobla 

Pochodziła ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Jej ojciec, Józef Szumski, był powstańcem styczniowym i zarządcą majątku w Russowie. Matka, Ludomira Szumska, z domu Gałczyńska była nauczycielką. Maria miała czwórkę młodszego rodzeństwa, dwóch braci: Bogumiła i Stanisława oraz siostry: Jadwigę i Helenę.  
W l901 roku rozpoczęła naukę na pensji Heleny Semadeniowej w Kaliszu, później uczyła się w rosyjskim gimnazjum żeńskim, następnie na pensji Pauliny  Hewelke w Warszawie. Jednym z jej nauczycieli był Ignacy Chrzanowski. Mimo uzdolnień humanistycznych podjęła w 1907 roku studia przyrodnicze w Lozannie, a od 1908 w Brukseli. Tam uczęszczała też na wykłady z nauk społecznych i filozofii. W tym czasie współpracowała z czasopismami krajowymi: "Prawdą" i "Gazetą Kaliską". Działała w patriotycznej organizacji polskich studentów w Belgii "Stowarzyszeniu im. Joachima Lelewela". Tam poznała Mariana Dąbrowskiego, działacza PPS, który został jej mężem. 

W latach 1913-1914 przebywała w Londynie jako stypendystka Towarzystwa Kooperatystów - studiowała zagadnienia spółdzielczości. Potem propagowała idee spółdzielczości Edwarda Abramowskiego w pracach: "Finlandia, wzorowy kraj kooperacji" (1913), " Spółdzielczość zwyciężająca"(1920), "Życie i dzieło Edwarda Abramowskiego" (1925). 
Od 1914 roku zamieszkała z mężem w Polsce w Piotrkowie i Lublinie. Była redaktorką pism " Chłopska Sprawa" i "Polska Ludowa". W1917 roku zamieszkała na stałe w Warszawie. Od 1918 roku przez 6 lat pracowała w Ministerstwie Rolnictwa, później w Głównym Urzędzie Ziemskim i Ministerstwie Reform Rolnych. Od 1924 roku poświęciła się wyłącznie pracy literackiej. Po nagłej śmierci męża w 1925 roku związała się ze Stanisławem Stempowskim, publicystą i działaczem społecznym. 
Po wybuchu II wojny światowej przebywała przez 2 lata na terenach zajętych przez wojska radzieckie, w Łucku i we Lwowie. Pod koniec 1941 roku wróciła do Warszawy. Po upadku powstania warszawskiego dostała się do obozu w Pruszkowie, później krótko przebywała   
w Podkowie Leśnej i Zduńskiej Woli. Na początku1945 roku wróciła do Warszawy. W 1948 roku znalazła się w Komitecie organizacyjnym Światowego Kongresu Intelektualistów  
w Obronie Pokoju, a w 1964 roku podpisała "List 34" w obronie wolności słowa. Brała udział w działalności Związku literatów Polskich. W 1957 uzyskała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. 

2. Twórczość 

Maria Dąbrowska początkowo poświęcała się publicystyce, w wieku 15 lat zadebiutowała na łamach ,,Gazety Kaliskiej’’, później wysyłała artykuły także do ,,Zarania’’. W 1918 roku ukazał się jej pierwszy zbiór opowiadań, zatytułowany ,,Dzieci ojczyzny". Cztery lata później wydano kolejny -,,Gałąź czereśni". Obydwa miały charakter dydaktyczny i moralizatorski. Najprzychylniej przyjęty przez krytykę został tom ,,Uśmiech Dzieciństwa’’ z 1924 roku. Popularność przyniosły Marii Dąbrowskiej utwory dla dzieci utrzymane w poetyce realistycznej, o spójnej wyrazistej fabule, takie jak ,,Przyjaźń’’, ,,Marcin Kozera’’, czy też ,,Wilczęta z Czarnego Podwórza’’. W pierwszym, Maria Dąbrowska opisujące chłopięcą przyjaźni, która musi przezwyciężyć różnice społeczną i opór rodziny. W książce ,,Marcin Kozera’’, goszczącej przez wiele lat w kanonie lektur, ukazuje proces budzenia się świadomości narodowej, w ,,Wilczętach z Czarnego Podwórza’’ koleżeństwo i solidarność podwórkowych przyjaciół.  

Ewa Korzeniewska, charakteryzując styl pisarski Dąbrowskiej, powiedziała, że ,,budowała [ona] świat fikcji na podstawie własnych wspomnień, w trwałym przekonaniu, 
iż dawne przeżycia przepuszczone przez kontrolę świadomości artystycznej stanowią najdoskonalszy materiał twórczy'’’. Obraz przeszłości, dawnej obyczajowości mieszkańców dworskich, został przez Marię Dąbrowską ukazany w zbiorze ośmiu nowel ,,Ludzie stamtąd’’. Autorka opisuje w nim życie mieszkańców dworskich czworaków, bogactwo ludzkich doświadczeń, niezależnie od pozycji społecznej, nędzne warunki bytowania, które nie stoją na przeszkodzie przeżywania namiętności 

Pierwsza wersja najważniejszego działa Marii Dąbrowskiej ,,Noce i dnie’’, zatytułowana ,,Domowe progi’’ ukazała się w ,,Kobiecie Współczesnej’’ w latach 1928-1929 roku [1].  
1 czerwca   1934 roku, jak podaje Tadeusz Drewnowski, autorka zakończyła pracę nad powieścią i było to dla niej ogromne przeżycie, czuła się jakby napisała nie jedną a kilka książek jednocześnie[2]. Fabuła powieści obejmuje lata 1863-1914 i stanowi studium polskiego ziemiaństwa, zmuszanego przez warunki ekonomiczne do podejmowania pracy  
i rezygnacji z dotychczasowej, uprzywilejowanej pozycji. Dzieło to zostało uznane za szczytowe osiągnięcie epoki a autorka pięciokrotnie nominowana do nagrody literackiego Nobla. W 1938 roku wydano kolejny zbiór opowiadań "Znaki życia" tematycznie związany z dziełem poprzednim. 

  
 
 

[1] Prozaicy dwudziestolecia międzywojennego. Sylwetki, pod red B. Farona, Warszawa 1972, s. 129.  

[2] T. Drewnowski, Rzecz russowska. O pisarskie Marii Dąbrowskiej, Kraków 1981, s. 170.. 2.2. Twórczość powojenna 
Po II wojnie światowej pisarka wydała zbiór „Gwiazda zaranna”, dotyczący tematyki okupacyjnej. Istotne miejsce w powojennej twórczości Marii Dąbrowskiej zajęły też eseje literackie, oraz opublikowane pośmiertnie ,,Dzienniki. Dwutomowe pisma rozproszone’’, które pisała przez całe życie.  
 
W 1953 roku Maria Dąbrowska otrzymała Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Uniwersytet Warszawski nadał pisarce tytuł doktora honoris causa 

 
 

 

Zegar

Kalendarium

Listopad 2024
Pon Wt Śr Czw Pt Sb Nie
28 29 30 31 1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 1

Imieniny